Ο όρος προμνησία περιγράφει την αίσθηση ότι κάποιος έχει δει ή βιώσει ξανά στο παρελθόν μία κατάσταση. Συχνότερα χρησιμοποιείται ο όρος déjà vu που στη γαλλική γλώσσα σημαίνει "ήδη ιδωμένο".
Η εμπειρία της προμνησίας συνοδεύεται συνήθως από μία αίσθηση "παράξενου", και αποδίδεται από το υποκείμενο της εμπειρίας σε όνειρό του, παρόλο το ότι υπάρχει η αίσθηση ότι η εμπειρία έχει πραγματικά υπάρξει στο παρελθόν. Το φαινόμενο είναι αρκετά συχνό και επίσημες έρευνες έχουν δείξει ότι περισσότερο από το 70% των ανθρώπων το έχουν βιώσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Υπάρχουν αναφορές σε εμπειρίες προμνησίας στη λογοτεχνία του παρελθόντος, γεγονός που αποδεικνύει ότι το φαινόμενο δεν είναι νέο.
Η εμπειρία της προμνησίας συνοδεύεται συνήθως από μία αίσθηση "παράξενου", και αποδίδεται από το υποκείμενο της εμπειρίας σε όνειρό του, παρόλο το ότι υπάρχει η αίσθηση ότι η εμπειρία έχει πραγματικά υπάρξει στο παρελθόν. Το φαινόμενο είναι αρκετά συχνό και επίσημες έρευνες έχουν δείξει ότι περισσότερο από το 70% των ανθρώπων το έχουν βιώσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Υπάρχουν αναφορές σε εμπειρίες προμνησίας στη λογοτεχνία του παρελθόντος, γεγονός που αποδεικνύει ότι το φαινόμενο δεν είναι νέο.
Παρότι οι επιστήμονες δεν έχουν εντοπίσει τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλο σε στιγμές déjà vu, θεωρίες βασισμένες σε μοντέλα μνήμης επιχειρούν να δώσουν μια απάντηση στο συχνό αυτό φαινόμενο. Όλες οι θεωρίες μνήμης αναγνωρίζουν ότι η ανάμνηση απαιτεί δύο συνεργαζόμενες διαδικασίες: οικειότητα και θύμηση.
Η οικειότητα προκύπτει γρήγορα, πριν ο εγκέφαλος μπορέσει να ανατρέξει στην πηγή του συναισθήματος. Η συνειδητή θύμηση εξαρτάται από τον ιππόκαμπο και τον προμετωπιαίο λοβό, ενώ η οικειότητα εξαρτάται από τις περιοχές του μέσου χρονικού λοβού.
Όταν αυτές οι αλληλένδετες διαδικασίες παύουν να συγχρονίζονται, μπορούμε να βιώσουμε μια κατάσταση déjà vu, το έντονο και συχνά ανησυχητικό συναίσθημα ότι μια κατάσταση είναι οικεία παρότι δεν μας έχει ξανασυμβεί. Το συναίσθημα αυτό μπορεί να προκύψει όταν μια ολοκαίνουργια κατάσταση μοιάζει πολύ με άλλες εμπειρίες αποθηκευμένες στη μνήμη μας.
Για παράδειγμα, ένα αεροδρόμιο του Τέξας μπορεί να θυμίζει οικείο σε έναν άνθρωπο παρά το γεγονός ότι δεν έχει επισκεφτεί ποτέ την πολιτεία. Το πιθανότερο είναι ότι το αεροδρόμιο μοιάζει εξαιρετικά με ένα συγκεκριμένο γεγονός που έχει καταγραφεί στη μνήμη – ίσως πρόσφατα το άτομο να είδε το αεροδρόμιο σε μια ταινία ή σε ένα περιοδικό. Είναι, επίσης, πιθανό ότι αρκετές αναμνήσεις από επισκέψεις σε παρόμοια αεροδρόμια δημιουργούν την αίσθηση ότι έχει επισκεφτεί αυτό το αεροδρόμιο. Το déjà vu είναι μια ισχυρότερη εκδοχή ενός τέτοιου είδους λάθους της μνήμης.
Η καλύτερη απόδειξη για έναν ουδέτερο μηχανισμό του déjà vu, που βιώνει τουλάχιστον μια φορά το περίπου 60% των ανθρώπων, έρχεται από έρευνες σε ασθενείς που βιώνουν αυτή την κατάσταση μονίμως. Το 2005, γνωστικοί νευροψυχολόγοι του πανεπιστημίου Leeds της Βρετανίας περιέγραψαν 2 ασθενείς με επίμονα συναισθήματα déjà vu. Οι ασθενείς αρνήθηκαν να διαβάσουν μια εφημερίδα ή να παρακολουθήσουν τηλεόραση, καθώς αισθάνονταν ότι τα είχαν ξαναδεί όλα. Δυσκολεύονταν να πάνε για ψώνια γιατί θεωρούσαν ότι είχαν ήδη μπει σε αυτή τη διαδικασία.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι παραπάνω ασθενείς είχαν υποστεί βλάβη στον μετωπιαίο και χρονικό φλοιό τους. Βλάβες σε αυτές τις περιοχές πιθανότατα προκάλεσαν την οικειότητα των ασθενών να εκδηλώνεται συχνά, ακόμη και όταν βρίσκονταν σε μια ολοκαίνουργια κατάσταση. Σε αβλαβείς εγκεφάλους, το déjà vu προκύπτει πιθανότατα εξαιτίας λαθών στην επεξεργασία στις ίδιες εγκεφαλικές περιοχές.
Η προμνησία έχει ακόμα συσχετιστεί με μη επιστημονικά αποδεδειγμένα φαινόμενα όπως η μετενσάρκωση ή η εξωαισθητηριακή αντίληψη. Στην πρώτη περίπτωση, η αίσθηση της ανάμνησης που έχει το άτομο αποδίδεται στο ότι είχε μία παρόμοια εμπειρία σε προηγούμενη ζωή του. Στη δεύτερη περίπτωση, η εξήγηση που δίνεται είναι ότι το άτομο είχε "προφητέψει" την εμπειρία που βιώνει, μέσω π.χ. ενός ονείρου.
πηγές: http://el.wikipedia.org
http://tvxs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου